NFT ve Blockchain Devrimi

24 Mart 2021 günü New York Times gazetesi yazarlarından Kevin Rose, gazetenin iş dünyası sayfasında yayınlanan yazısının başlığını “Buy This Column on the Blockchain!” (Bu sütunu Blockchain’den satın alın!) olarak koyduğunda gerçekten de bu yazının NFT üzerinden satın alınabileceğini belirtiyordu. Elde edilecek gelirin ise New York Times’ın bir sosyal sorumluluk projesine aktarılacağını da eklemişti. Bir gün süren açık artırma sonucunda aşağıda da göreceğiniz sayfanın resmi 350 ETH’ye yani 865.683 Amerikan Dolarına alıcı buldu. Tarihte blockchain aracılığıyla satılan en ilginç objelerden biri de bu olsa gerek.

Blockchain konusunu 2017 yılında gündeme almıştık. Her ne kadar daha çok coinler aracılığıyla değerli paralar olarak görülseler de yazımızda bu teknolojinin kullanım alanları ve gelecek dönemdeki etkilerini vurgulamaya çalışmıştık. Okumayanlar ya da hatırlamak isteyenler bu linkten (http://ting.istanbul/blockchain-devrimi/) ulaşabilirler.

Son dönemde sıklıkla duyduğumuz NFT’lerin bir balon olabilme ihtimalini düşünmeniz çok normal. Özellikle kripto para piyasalarında yaşanan dalgalanmalar kısa yoldan zengin olma hayalleri gibi NFT’ler aracılıyla satın alınan “şey”in ne olduğunu, neye göre değerlendirildiğini anlamak biraz güç.

NFT yani non-fungible tokens (değiştirilemez belirteçler) fikri 2012 yılından beri piyasada olan Bitcoin Colored Coins’ten türemiş bir konsept. Bunlara en basit tabiriyle satoshi yani bir bitcoin’in küçük fraksiyonları denebilir. Bunlar gerçek dünya varlıklarına bağlayabilecek farklı bilgilerle işaretlenmiş veya “renklendirilmiş” olabiliyorlardı.

NFT ise 2017’den beri kullanılan Ethereum tabanlı bir kripto varlık. NFT’ler Ethereum geliştiricileri tarafından hazırlanmış ERC-721 token standardına göre üretiliyorlar.

“Non-Fungible Token”, bölünemeyen ve aynısından bir daha üretilmesi mümkün olmayan dijital varlık anlamına geliyor. Bitcoin ve Ether gibi kripto paraların aksine, NFT’ler benzersiz dijital varlıklar. Yani Bitcoin’i veya Ether’i parçalara bölerek alıp satın alabilir ve aynı kripto parayı kendi biriminde takas edebilirsiniz. Ancak özel bir dijital varlık olan NFT, bir benzeri olmadığı için başka bir token ile takas edilemiyor. İçsel değeri ise üreticisi veya yatırımcısı tarafından belirleniyor.

NFT’ler tasarımları gereği diğer kripto para birimlerinden farklı ve değerlerini emir tahtasından çok eseri üreten kişi veya yatırımcısı belirliyor. Yatırım konusu, dijital sanat eseri üzerinden yorumlanacak olursa, fiziksel sanat eserine yatırım yapmaktan çok da farklı değil.

NFT almak ya da satmak için Ethereum cüzdanına sahip olmak OpenSea, Makersplace gibi pazar yerlerine giriş yapmak gerekiyor. Kendi NFT’nizi bu platformlar üzerinden üretebilirsiniz. Bu süreçte “Ethereum gas” olarak tanımlanan komisyon ücreti vermeye de hazır olmalısınız.

NFT’leri üretmek, yayınlamak ve satmak için harcanan enerjinin fiziksel dünyada sanat yaratmak için harcanan enerjinin kat be kat üstünde olduğu tartışıladursun, ciddiye almaya değer gerçek bir yanı var. Yıllardır sanatçılar, müzisyenler ve yaratıcı endüstrinin diğer üyeleri, internette herhangi bir dijital eserin kopyasını çıkarmanın kolaylığıyla mücadele ediyorlar. Telif hakları yasaları dijitalleşmenin getirdiği değişime ayak uyduramamıştı.

Blockchain teknolojisi, dijital ürünleri kriptografik bir özgünlük belirteci ile damgalamayı ve sahipliğinin kalıcı bir kaydını tutmayı mümkün kılarak bunu değiştirdi. Bir NFT’nin içerdiği dosyayı istediğiniz kadar kopyalayabilirsiniz, ancak arkasındaki dijital imzayı taklit edemezsiniz, bu da nadir dijital ürünlerin toplayıcılarına biraz gönül rahatlığı sağlar. Ve NFT hayranları, teknolojinin gelecekte her türden ürünü takip etmek için kullanılabileceğini düşünüyor.

NFT konusunun bu kadar popüler olmasında son dönemdeki büyük satışların payı çok fazla. ABD’li sanatçı Beeple (Mike Winkelmann), eserlerinden oluşan bir kolajı müzayede evi Christie’s tarafından düzenlenen açık artırmayla 69.4 milyon dolara sattı. Twitter CEO’su Jack Dorsey’in tweet’i 2.9 milyon dolara Türk asıllı bir kişi tarafından satın alınırken, Cüneyt Özdemir’in paylaştığı tweet 10 bin dolara satıldı.

Fikirlerin, varlıkların ve yatırımların değerlemesi, ticareti ve algısıyla ilgili olarak kripto teknolojilerin hayatımıza daha da girdiğini gördüğümüz bu gelişmeler, bu alanda yazacağımız üçüncü yazının çok yakın zamanda olacağını gösteriyor gibi.