Kullanıcı Deneyiminde Zeigarnik Etkisi 

(English version is below)

Daha önce hiç yarım kalmış bir kitabın, bitiremediğiniz bir dizinin veya ara verdiğiniz bir işin aklınızdan çıkmadığını fark ettiniz mi? Bunların net bir şekilde hatırlanmasının bir nedeni var, Zeigarnik etkisi!

Zeigarnik etkisine göre tamamlanamayan görevler tamamlananlara göre çok daha akılda kalıcı oluyor. Tamamlanamayan görevler “ön bellekte” tutuluyor ve bize zihinsel bir yük oluşturuyor. Zihnimizin bu görevleri tamamlamak için yarattığı dürtü ile stres, endişe gibi duygular yaşıyoruz ve tamamlanmayan görevler aklımızda kalıyor.

Rus psikolog ve psikiyatrist Bluma Zeigarnik’in, restoranda oturduğu sırada garsonların ödemesi yapılmamış siparişleri net bir şekilde hatırlarken ödeme yapıldıktan sonra siparişi hatırlamadığını fark etmesiyle bu hipotez ortaya çıkmış. Sonrasında bu hipotezi desteklemek amacıyla yapılan çalışmada, katılımcıların bir kısmına görevleri tamamlamaları izin verilirken diğer kısım görevi tamamlarken kesintiye uğratılmış. Deney sonunda katılımcılara hangi görevleri tamamladıkları sorulduğunda yarım kalan görevlerin hatırlanma oranının %90 daha fazla olduğu görülmüş. Daha sonra yapılan diğer bağımsız araştırmalar ile de Zeigarnik etkisi kanıtlanmış.

Zeigarnik etkisinin kullanıcı deneyimindeki (UX) etkisine baktığımızda ise birçok farklı alanda kullanıldığını görüyoruz. Bunlardan bazıları;

1. Medium web sitesinin üye olmayan kullanıcılara makalenin sadece bir kısmını göstermesi, devamını okuyabilmek için üye ol/giriş yap yönlendirmesi yapması kullanıcıya yarım kalmışlık duygusunu yaratarak okumaya devam etmelerini sağlar.

2. Web sitelerinde veya uygulamalarda doldurmanız gereken formların, üye olma veya satın alma süreçlerinin progress bar şeklinde verilmesinin sebebi de budur. Böylece kullanıcı ilk aşamayı tamamladığında henüz bitirmesi gereken adımlar olduğunu bilerek süreci tamamlama motivasyonu ile hareket eder.

3. Apple’in Fitness uygulamasında, adım hedeflerimizin tamamlanması için atmamız gereken adımların çember üzerinden gösteriminin yapılması ve gün içinde gelen bildirimler ile hatırlatma yapılması kullanıcıların harekete geçme duygusunu tetikleyerek devam etmelerine teşvik eder.

4. Netflix, Disney Plus gibi içerik platformlarının bölüm sonunda bir sonraki bölüme devam etmek için yönlendirme butonu koyması veya yarım kalan bölümlerin ana sayfada bar üzerinden gösterimi de kullanıcılarda yarım kalmışlık hissini uyandırarak sonraki bölüme devam etmelerini sağlar.

Zeigarnik etkisinin işe yaramadığı durumlar da olabilir. Örnek olarak şu konulardan bahsedebiliriz:

• Karmaşık Deneyim ve Tasarım: Kullanıcı, anlamakta zorlandığı karmaşık deneyim ve tasarımla karşılaştığında görevi tamamlamakta zorlanabilir.
• Düşük İlgi Seviyesi: Görevi tamamlamak kullanıcının ilgisini çekmediğinde veya ilgisi daha çekici bir şeye yöneldiğinde görevi yarım bırakabilir.
• Belirsizlik: Görevin tamamlanmasının ardından elde edilecek sonucun belirsiz veya tatmin edici olmaması, kullanıcının hedefine ulaşmak için gereken motivasyonunu etkileyebilir.

Bu faktörlerin kullanıcı davranış ve motivasyonu üzerindeki etkisi göz önüne alınarak deneyim ve tasarım sürecinin özenle planlanması gerekmektedir. Bu süreçte, kullanıcı beklentileri, ihtiyaçları ve acı noktaları hakkında derinlemesine bilgi edinilmesi için çeşitli araştırma teknikleri uygulanmalıdır. Kullanıcı görüşmeleri, kullanılabilirlik testleri, anketler ve A/B testleri yapılmalıdır. Böylece, kullanıcıların gerçek görüşleri doğru bir şekilde anlaşılır ve Zeigarnik etkisi en verimli şekilde kullanılabilir.

The Zeigarnik Effect in User Experience

Have you ever noticed that an unfinished book, an incomplete TV series, or a task you paused can linger in your mind? There’s a reason why these are distinctly memorable—the Zeigarnik effect! According to the Zeigarnik effect, uncompleted tasks are much more memorable than completed ones. These unfinished tasks are “held in the cache” and burden us mentally. We experience emotions like stress and anxiety due to the impulse created by our minds to complete these tasks, and the unfinished tasks remain in our thoughts.

Russian psychologist and psychiatrist Bluma Zeigarnik first proposed this hypothesis when she noticed, while sitting at a restaurant, that waiters could remember unpaid orders clearly but forgot about the order once it was paid. Subsequent studies conducted to support this hypothesis allowed some participants to complete tasks while others were interrupted. At the end of the experiment, when participants were asked about the tasks they had completed, it was found that the interrupted tasks were 90% more likely to be remembered. Further independent research has also validated the Zeigarnik effect.

Looking at the impact of the Zeigarnik effect in user experience (UX), we see it utilized in many different areas. Some of these include;

1. Medium’s website displays only part of an article to non-members, prompting them to sign up or log in to read the rest. This strategy creates a sense of incompleteness, encouraging users to continue reading by activating the Zeigarnik effect.
2. The reason websites or apps show progress bars during registration or purchase processes is to maintain user motivation to complete the process. Knowing there are more steps to complete after finishing the initial phase prompts users to continue, driven by the motivation to complete the entire process.
3. Apple’s Fitness app displays how many steps we need to complete our daily goals in a circular format and sends daily notifications. These reminders encourage users to take action and continue moving towards their goals.
4. Content platforms like Netflix and Disney Plus place a button to continue to the next episode at the end of an episode or display unfinished episodes on the homepage through a progress bar. This strategy invokes a feeling of incompleteness, motivating users to continue watching the next episode.

We can discuss the following examples where the Zeigarnik effect may not work effectively:

• Complex Experience and Design: Users may struggle to complete tasks when faced with complex experiences and designs that are hard to understand.
• Low-Interest Level: Users might abandon a task when it fails to capture their interest or when their attention shifts to something more appealing.
• Uncertainty: If the outcome of completing a task is unclear or unsatisfactory, it may affect the user’s motivation to achieve their goal.

Considering the impact of these factors on user behavior and motivation, the experience and design process must be carefully planned. In this process, various research techniques should be applied to gain in-depth knowledge about user expectations, needs, and pain points. User interviews, usability tests, surveys, and A/B tests should be conducted. Thus, users’ real opinions can be accurately understood, and the Zeigarnik effect can be utilized most effectively.